Historia Gminnej Biblioteki Publicznej
w Bolesławiu
Powstanie naszej Biblioteki sięga lat przedwojennych. Wówczas jej siedziba znajdowała się
w budynku starego przedszkola. Pod koniec lat czterdziestych została utworzona jej filia
w nowej szkole podstawowej, w której księgozbiór stanowiły wyłącznie lektury szkolne. Niema żadnych informacji czy była ona biblioteką parafialną czy gminną.
Fot. 1 Lata 50-te Orkiestra Dęta Bolesław na tle wieży do suszenia węży strażackich
(źródło: Henryk Mastalerz)
W trakcie trwania II wojny światowej do roku około 1950 Biblioteka znajdowała się w 4 –izbowej wikarówce ze sceną, gdzie odbywały się przedstawienia typu jasełka, zebrania i próby orkiestry,
o której warto tutaj wspomnieć. Orkiestrę założył ks. Białek, a jej pierwszym kapelmistrzem był ówczesny organista kościelny Władysław Garstka. Jej członkowie organizowali koncerty, odwiedzali domy mieszkańców po kolędzie, po to by zebrać fundusze na nowe sprzęty i instrumenty. Próby odbywały się najpierw w sali świetlicowej w starym przedszkolu, następnie w starym Prezydium, gdzie tętniło życie kulturalne Gminy Bolesław. Koła młodzieży wiejskiej organizowały tam spotkania, mieszkańcy tworzyli wieńce dożynkowe. Po śmierci Władysława Garstki funkcję kapelmistrza objął Józef Kozyra, który posiadał najwyższe wówczas wyksztalcenie wśród lokalnej społeczności. Po jego śmierci na jakiś czas życie Orkiestry zamarło. Aby później odrodzić swoją działalność w roku 1998. Orkiestra dęta w Bolesławiu była jedyną orkiestrą działającą na terenie całego Powiśla Dąbrowskiego, w dodatku bogato umundurowana. Z jakichś względów nie mogła być orkiestrą parafialną, dlatego nosiła nazwę Orkiestry Strażackiej, a jej członkami byli w większości strażacy. Brak jest jednak jakiejkolwiek dokumentacji potwierdzającej wymienione fakty. Są to wyłącznie przekazy zebrane wśród lokalnej społeczności.
Fot. 2 Orkiestra Dęta Bolesław na tle bożnicy żydowskiej w Bolesławiu
(źródło: Henryk Mastalerz)
Analiza zachowanych dokumentów wykazała, że już w roku 1955 rozpoczęto gromadzenie zbiorów i za datę rozpoczęcia działalności GBP przyjmuje się pierwszą datę wpisu do księgi inwentarzowej. Pierwszy zapis w księgach inwentarzowych Biblioteki Gromadzkiej
w Bolesławiu pochodzi z dnia 10 października 1955, a w roku 1957 Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej zatwierdziło pierwszą księgę biblioteki. Jej głównym zadaniem było gromadzenie zbiorów i udostępnianie ich czytelnikom. Pierwszy księgozbiór został przekazany przez Powiatową Radę Narodową w Dąbrowie Tarnowskiej.
Na przestrzeni kilkunastu lat, siedziba naszej Biblioteki często zmieniała swoją lokalizację. Początkowo mieściła się w budynku starego Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej
o powierzchni około 30 m2. Następnie w roku 1968została przeniesiona do domu Pana Pawła Banasia i jego żony Bronisławy na przeciwko budynku obecnego Urzędu Gminy. W jednym dużym pokoju po lewej stronie była biblioteka, a po drugiej znajdował się mały spożywczy sklep z osobnym wejściem. Na środku „pokoju bibliotecznego” stał długi stół zawsze zapełniony książkami, a za nim stały regały.
Ówczesnym Kierownikiem był Pan Paweł Banaś (w latach 1946-1968), ale w przekazach mieszkańców pojawia się także nazwisko Pana Czesława Dąbrowskiego (1968-1972).
W momencie powstania nowej siedziby Prezydium (teraźniejszy urząd gminy), w 1979 roku Bibliotekę przeniesiono ponownie z „banasiówki” do starego Prezydium. Na początku lat osiemdziesiątych Gmina kupiła i wyremontowała budynek dawniejszej biblioteki czyli tzw. „banasiówke” i tam funkcjonowała do roku 2012. Na czas remontu księgozbiór został przeniesiony do Urzędu Gminy,
a działalność Biblioteki została czasowo zawieszona. Rok 1975 wprowadził sporo zmian w działalności biblioteki. Przede wszystkim Biblioteka Gromadzka w Bolesławiu zmieniła swoją nazwę na Gminną Bibliotekę Publiczną, utworzono również Gminny Ośrodek Kultury, który wspierał działanie biblioteki. W latach 1975-1985 funkcję kierownika GBP pełniła Pani Halina Waś.
Fot.3 Wejście do budynku Biblioteki w starej „banasiówce” Henryk Stokłosa, Alicja Morawiec, Krystyna Banaś
(źródło: Alicja Morawiec, autorem jest Andrzej Ankiewicz)
W1970 roku w miejscowościach: Tonia, Samocice, Pawłów znajdowały się punkty biblioteczne (filie)
w Klubach Książki i Prasy „RUCH”. W 1974 roku otwarto kolejne punkty w Kuziu i Podlipiu. Co miesiąc wymieniało się książki. Biblioteka współpracowała z GOK
i Klubem Rolnika G.S-u i wtedy tętniło życie kulturalne w Bolesławiu. Działało również kółko teatralne, które wystawiało różne sztuki i przedstawienia, a reżyserowała je Pani Stefania Pasek z Bolesławia. Oprócz tego były turnieje Klubów Rolnika, turnieje szachowe, turnieje gry
w ping-ponga oraz liczne konkursy recytatorskie i przeglądy kolęd. Pracownikami Gminnego Ośrodka Kultury byli: Celina Misterka, Halina Święch, Stanisław Zwirecki oraz Janina Motyka. Pierwszego wpisu do kroniki GOK-u dokonano w roku 1988. Ostatni pochodzi z 1991 roku. Jednak rok 1996 jest uznawany za koniec działalności instytucji ośrodka kultury.
W każdym roku swojej działalności Biblioteka zapewniała miłośnikom literatury sporą ilość książek
z różnych dziedzin, mimo że literatura była cenzurowana w Polsce, a warunki lokalowe dosyć trudne. W latach 1985-1988 funkcję kierownika Biblioteki pełniła pani Wanda Skowyra. Po niej stanowisko objęła Pani Genowefa Olearczyk do roku 1998, która prowadziła kronikę GBP. Przez krótki okres
w ramach zastępstwa funkcję pełniła pani Alina Banaś.
Fot. 4 Pomieszczenie starej Biblioteki -koniec lat 90-tych (tzw. „banasiówka”)
źródło: zbiory prywatne
Początek lat 90 był okresem niekorzystnym dla bibliotek. Zlikwidowano wszystkie punkty biblioteczne. Od początku roku 1998 do lipca 2019 roku kierownikiem biblioteki była pani Lucyna Mirecka. Dwa pomieszczenia, w których wówczas znajdowała się biblioteka miały powierzchnię 60 m2. W jednej sali znajdował się księgozbiór, natomiast druga pełniła jednocześnie funkcję biura kierownika, wypożyczalni, a w kolejnych latach również pracowni komputerowej.
Brak szczegółowych danych statystycznych uniemożliwia precyzyjne odtworzenie dynamiki rozwoju czytelnictwa w pierwszych okresach istnienia biblioteki. Wiadomo jednak, że po ustabilizowaniu się sytuacji kadrowej i lokalowej, zyskała ona w środowisku znaczącą rangę.
Fot. 5 Kącik komputerowy w siedzibie starej Biblioteki- lata dwutysięczne
źródło: zbiory prywatne
Uchwałą nr XVI/60 z dnia 8 września 1992 Rada Gminy Bolesław nadała Gminnej Bibliotece Publicznej w Bolesławiu statut. W wyniku realizacji Ustawy o bibliotekach z 1997 r. , w 2003 roku biblioteka otrzymała osobowość prawną, stała się samodzielną instytucją kultury, wpisaną do samorządowego Rejestru Instytucji Kultury pod numer pierwszym w dniu 28 lipca 2000r.oraz zatrudniła na stanowisko głównego księgowego Panią Katarzynę Szlosek, samodzielnie prowadząc gospodarkę finansową. Placówka stawała się coraz bardziej widoczna i potrzebna środowisku. Wychodziła naprzeciw wymogom współczesności i zapotrzebowaniom czytelnika. W 2003 roku Biblioteka otrzymała 3 pierwsze zestawy komputerowy z dostępem do Internetu.
W wyniku reformy administracyjnej w kraju w 1999 roku nadzór merytoryczny nad GBP w Bolesławiu przejęła Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Tarnowie. Następnie pomocy merytorycznej udziela Powiatowa Biblioteka Publiczna oraz Miejska Biblioteka Publiczna
w Dąbrowie Tarnowskiej.
Ze względu na stale powiększający się księgozbiór, wzrastającą liczbę użytkowników, mały metraż, brak pomieszczeń socjalnych i sanitarnych oraz bariery architektoniczne dla osób
z niepełnosprawnościami, Wójt Gminy poczynił starania o budowę, nowego, większego budynku.
Fot. 6 Wizualizacja projektu Budynku Wielofunkcyjnego
źródło: Urząd Gminy w Bolesławiu
I tak w roku 2008 ruszyło przedsięwzięcie inwestycyjne w postaci budowy budynku wielofunkcyjnego w ramach programu „Małopolski Regionalny Program Operacyjny 2007-2013” finansowane przez Unię Europejską. Uchwałą nr 349 Zarządu Województwa z 2010 roku projekt budowy nowego budynku został wybrany do dofinansowania w kwocie niespełna 1,5 miliona złotych. 9 sierpnia 2012 roku nastąpiło uroczyste otwarcie nowoczesnego budynku z przeznaczeniem między innymi na Gminną Bibliotekę Publiczną, zajmującą powierzchnię ok. 95 m2 oraz świetlicę wiejską na piętrze
w poddaszu o powierzchni ok 50 m2.
Fot. 7 Oficjalne otwarcie Budynku Wielofunkcyjnego w Bolesławiu- rok 2012
źródło: zbiory prywatne
Aktualnie Gminna Biblioteka Publiczna w Bolesławiu oferuje czytelnikom 11107 woluminów oraz 5 tytułów czasopism. Z roku na rok obserwujemy zdecydowany wzrost czytelnictwa
w naszej gminie. Funkcję Dyrektora od roku 2019 do chwili obecnej sprawuje Barbara Guzik.
Dla osób, które rozpoczynają pracę w bibliotece oczywiste było, że wiedzą o niej wszystko – to miejsce cichej, spokojnej, niewymagającej wielkiego wysiłku pracy, czytelnicy grzecznie czekający na zamówione książki i czasopisma, czasem tylko wstrząs – ktoś wyrwał stronę
w książce lub wyciął artykuł z czasopisma. Trochę nudno, prestiż i zarobki mizerne, ale też zero odpowiedzialności, zero stresu. Również ja powielałam ten schemat myślenia – biblioteka posiada zbiory, które bibliotekarz musi udostępniać. Koniec.
Czy jednak na pewno koniec? Nie. Początek uczenia się biblioteki. Przypadek, który przerodził się
w świadomy wybór. Wybór związany z nieustannym uczeniem się zawodu nie tylko praktycznie, ale
i teoretycznie, zdobywaniem nowych umiejętności, poznawaniem siebie
i swoich możliwości. Zawód bibliotekarza to zawód, który nie pozwala „zardzewieć”. Wymaga olbrzymiej otwartości na poznanie, poszerzania wiedzy, kreatywności, sprostania nowym wyzwaniom, dynamicznej reakcji na zmiany, umiejętności pracy w zespole, intuicji lub wiedzy psychologicznej, znajomości podstaw prawa, zasad marketingu, podstaw informatyki… A to wszystko dla biblioteki, która uzależnia i trzyma jak magnez, oraz dla czytelników. Bo przecież nie dla pieniędzy i prestiżu. Funkcja usługowa jest wpisana w zawód bibliotekarza, ale jest jeszcze to „coś”, co buduje relacje biblioteka/bibliotekarz – czytelnik/środowisko. To „coś” sprawia, że chcemy wykonywać zawód wymagający, pochłaniający energię, czas, ale dający też ogromną satysfakcję. Zawód, który już dawno wyszedł z ram stereotypu – „bibliotekarki w koku i okularach, która jedynie udostępnia zbiory”. Biblioteka nie jest medialna. Chyba że ma nowoczesny budynek albo pięknie zaaranżowane przestrzenie. To bardzo cieszy bibliotekarzy i czytelników chcących przebywać w ładnych wnętrzach. O niezwykłych bibliotekach jest głośno, niestety najczęściej w kontekście projektu architektonicznego. To nic, że nie wszystkie są piękne, że nie zawsze mają pieniądze na uzupełnianie zbiorów. Ważne, że są bibliotekarze, którzy potrafią i robią bardzo dużo na rzecz środowiska lokalnego, aktywizacji kulturalnej. Potrzebują czasem tylko zauważenia i wsparcia innych instytucji. Tak było od początku istnienia naszej Biblioteki. To dzięki pracy bibliotekarzy, ich oddaniu
i poświęceniu, dzięki współpracy z innymi jednostkami znajdujemy się obecnie w tym miejscu,
w którym jesteśmy. Od momentu powstania nowej siedziby biblioteki zauważalny jest jej wyraźny rozwój. Skatalogowano 100% księgozbioru. W 2021 roku uruchomiono komputerowe wypożyczanie zbiorów w programie bibliotecznym SOWA. Biblioteka zaczęła organizować cykliczne spotkania, konkursy, warsztaty, zajęcia. GBP w Bolesławiu dostosowuje zakres
i formy działania do potrzeb lokalnego środowiska, realiów zmieniającego się świata oraz własnych możliwości finansowych. Obecnie nasza Biblioteka stanowi ważne ogniwo kultury, oświaty
i infrastruktury. Wspomaga szeroko rozumianą edukację społeczną. Jako lokalny ośrodek informacji stara się zapewnić społeczeństwu szeroki dostęp do wiedzy i wszelkiego rodzaju informacji, celem nadrzędnym jest promowanie książki i czytelnictwa.
Barbara Guzik
